كارشناس تعيين مصاديق محتواي مجرمانه بر اين عقيده است كه شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند اثر خوبي در مقابله با جنگ نرم داشته باشند اما نه در زماني كه عمده محتواي آنها مضر است و ممكن است برخي افراد را آماده پذيرش افكار وعقايد باطل خود كند.
به گزارش ايتنا حجت‌الاسلام سيدمحمدرضا آقاميري در گفت‌وگو با ايسنا، درباره گسترش روزافزون شبكه‌هاي اجتماعي و رويكردهاي تعامل محورانه آنها با كاربران دنياي مجازي اظهار كرد: با توجه به اينكه تكنولوژي هم مي‌تواند آثار تخريبي داشته باشد و هم سازنده، مي‌توان به نسبي و اعتباري بودن موضوعيت آن پي برد به نحوي كه اگر ابزار نوين راهي براي توسعه علم و فرهنگ باشد، مي‌توان بسته به استفاده و كاركرد آن كه اگر در جهت مثبت و يا منفي باشد، آثار متفاوتي را براي آن متصور شد.
او گفت: به عنوان مثال از يك ميكروفن هم مي‌توان استفاده‌هاي مثبت داشت و هم منفي كه در راستاي كاركرد مثبت، توسعه فرهنگ از طريق تدريس و پرورش نفوس انساني صورت مي‌گيرد و از بعد منفي مي‌توان به تخريب شخصيت يك رقيب انتخاباتي اشاره كرد و يا با آن ابزار به توسعه و بسط افكار انحرافي پرداخت. در كل، بحث رسانه به همين شكل است؛ وقتي رسانه با قالب‌هاي جديد به ميدان مي‌آيد، كماكان مي‌تواند زمينه را براي استفاده‌هاي منفي و مثبت باز بگذارد.
كارشناس تعيين مصاديق محتواي مجرمانه خاطرنشان كرد: طي دو دهه گذشته شاهد حضور اينترنت در كشور بوده‌ايم كه همراه خود جريانات تلخ و شيريني را به ارمغان آورده است، در حالي كه ما پيش‌بيني براي فناوري‌هاي نو، همواره نداشته‌ايم و در اينترنت نيز چون ساير تكنولوژي‌ها، تمهيدي براي آن نينديشيده بوديم.
او معتقد است كه بعد از پيدايش اينترنت كم كم با مفهوم آن آشنا شديم و اين در حالي بود كه توسعه قارچ‌گونه آن در جاي جاي كشور موجب برخي نگراني‌ها و دغدغه‌ها شده بود و البته عمده دغدغه به دلسوزان نظام مربوط بود تا وسيله‌اي نشود كه فرهنگ را از شمايل ملي خارج كند و به ناكجاآباد رهنمون سازد و درحقيقت شناخت ما از اين تكنولوژي و توسعه آن همگام نبود و اين همان چيزي است كه نگراني‌ها را موجب گرديد.
وي خاطرنشان كرد: در اينترنت چند موضوع مطرح است؛ يكي پهناي باند و حضور در اين شاهراه ارتباطي كه عمدتاً بحثي سخت‌افزاري است و ديگري اين كه با توسعه اين بستر، هر كاربري مي‌تواند در اين شاهراه حضور داشته باشد، حال يا حضوري پررنگ و فعال و يا حضوري كاملا تاثيرپذير و منفعلانه.
او گفت: وجود اين شاهراه بزرگ نقل و انتقال داده در كشور و حضور ما در اين شاهراه، كاربران ايراني را صرفا به يك مصرف‌كننده اينترنتي تبديل كرده بود و نبايد از ياد برد كه حضور فعال و تاثيرگذار در اين شاهراه، راهي نداشت،
جز ايجاد سايت‌ها و پايگاه‌هايي كه چندان هزينه‌اي نيز در بر نداشت اما مي‌توانست در بستر تبادل محتوا موثر واقع شود. جذب مخاطب از خصوصيات بارز رسانه اينترنت است و رونق آن به سليقه توليدكنندگان محتوا و مديران وب سايت‌ها بستگي دارد.
تعامل مجازي عامل جذب مخاطب
آقاميري ادامه داد: البته تاثيرگذاري در اينترنت تا زمان يك سويه بودنش همراه با سختي‌هاي خاص خود بود كه چندان جاي پيشرفتي نداشت چراكه هر يك از مراحل تحقيق، تايپ، ويرايش و مراحل ديگر هزينه‌زا بود و در انتها نيز تاثيري را كه بايد، نداشت. حال اين رويه به دو سويه شدن براي توسعه بستر تعاملي و تاثيرگذاري بيشتر نياز داشت تا بتواند نظر كاربران را بيش از پيش جلب كند. در كشور ما نيز اين روند دو سويه و تعاملي به تحقق پيوست و بحث توليد اطلاعات، توسط سازمان‌ها، ارگان‌ها و... طي چند سال اخير با ظهور شبكه‌هاي اجتماعي به دست كاربران نيزافتاده است.
تمامي شبكه‌هاي اجتماعي خط قرمز دارند
او درباره روند فعاليت شبكه‌هاي اجتماعي تصريح كرد: در اين شبكه‌ها، تنها بستر و عرصه‌اي براي فعاليت واگذار مي‌شود و بنابر آن، چارچوبي براي فعاليت‌ها در نظر گرفته مي‌شود كه همه بايد در اين چارچوب فعاليت كنند و البته مسئله عمده، بحث توليد اطلاعات است كه در شبكه‌هاي اجتماعي توسط كاربر صورت مي‌گيرد و اين مهم‌ترين دليل انگيزه حضور كاربران در اين شبكه هاست، در حقيقت يك نوع هويت‌بخشي نيمه كاذب براي كاربران صورت مي‌گيرد كه باعث حضور پررنگ آنان در اين عرصه مي‌شود.
قائم مقام موسسه فرهنگي تبيان درباره اين كه برخي شبكه‌هاي اجتماعي، شعار آزادي بيان را دارند افزود: چارچوب در شبكه‌هاي اجتماعي چه خارجي و چه داخلي به صورت جدي مطرح است و برخي هم كه مي‌گويند ما چارچوبي نداريم، جلوي انتشار برخي مطالب را در بسياري از موارد مي‌گيرند؛ حال ممكن است كاربر بتواند در اين راستا به هر كه و هرچه بخواهد، توهين كند، يا هر كه را كه بخواهد تخريب و به همه اشخاص و چهره‌هاي ملي و حتي به مراتب بالاتر نيز افترا بسته و توهين كند بدون اين كه كوچك‌ترين مشكلي داشته باشد اما اگر كمي پايش را از خطوط قرمزي كه آنان دارند، فراتر نهد، جلوي فعاليتش را مي‌گيرند. به طور مثال؛ هر فعاليتي كه طرح هولوكاست را در برخي شبكه‌هاي خارجي، مطرح كند، محكوم به از دست دادن امكان فعاليت در آن شبكه اجتماعي است.
جهت‌دهي اطلاعات شبكه‌هاي اجتماعي
او گفت: غرض از ايجاد شبكه‌هاي اجتماعي، محور قرار دادن كاربر در سايت‌هاي اينترنتي است، حال بماند كه در ظاهر كاربران معمولي، توليدكنندگان اطلاعات هستند اما در پشت قضيه جهت‌دهي در انتشار اطلاعات وجود دارد.
وي درباره نحوه جهت‌دهي به انتشار اين اطلاعات خاطرنشان كرد: جهت‌دهي، اين گونه است كه به‌عنوان مثال اگر در موتور جست‌وجويي، عبارت تاريخچه "شيطان‌پرستي" جست‌وجو شود، مرحله بعدي كه عبارت "شيطان" وارد مرورگر و كادر جست‌وجوي همان موتور جست‌وجو شود، براساس الگوريتم‌هاي در نظر گرفته
شده، اصول و تاريخچه شيطان‌پرستي به صورت ريز و با جزييات حتي براساس مناطق و آداب و رسوم هر ملتي ليست مي‌شود و اين همان جهت دهي و اغواي كاربران است كه با لطافتي خاص و روشي نامحسوس رخ مي‌دهد.
آقاميري گفت: اين شيوه جست‌وجو و آرايش ليست به همين گونه در شبكه‌هاي اجتماعي نيز وجود دارد و به اين ترتيب ناخودآگاه كاربر را به سمت آيين و طرز تفكرهاي خاص سوق مي‌دهد، حال ممكن است كه كاربر هدفش از جست‌وجوي چنين عبارتي، ديدگاه قرآن نسبت به شيطان‌پرستي بوده است، نه حضور در جمع شيطاني آنان.
جهت‌دهي دموكراسي در فيس‌بوك
او با بيان اينكه شبكه‌هاي اجتماعي بسيار خوب‌اند چراكه تعاملي و كاربر محور هستند اما دموكراسي را جهت مي‌دهند و با تاكيد بر اختلالاتي كه اينگونه شبكه‌ها مي‌توانند در بنيان افراد به وجود آورند، گفت: ارتباط با اين شبكه‌ها موجب مي‌شود كاربر برروي شالوده خانوادگي خود پا بگذارد و پايه‌هاي خانواده به عنوان مهم‌ترين اركان هر جامعه، سست شود.
كارشناس كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه تصريح كرد: اين شبكه‌ها به دليل اين كه مجالي ايجاد مي‌كنند تا در موضوعي واحد، تمامي محتواي مربوطه، جلوي ديدگان كاربر نقش بندد، موجب بروز دو اشكال مي‌شوند؛ يكي قرار گرفتن در مقابل انبوهي از اطلاعان درهم و غربال نشده و ديگري قرار گرفتن در مقابل اطلاعاتي كه درك آن از حد كاربران بيشتر است، بنابراين توجهي به ظرفيت‌ها و عقل كاربران ندارند و همين موجب مي‌شود كه درك و هضم اين مطالب براي عده‌اي سخت باشد.
محتواي سنگين موجب امراض لاعلاج
او با بيان اينكه تا پيش از مطالعه منطق نمي‌توان به مطالعه فلسفه روي آورد، تاكيد كرد: وزن برخي مطالب نيز مانند غذا سنگين است كه اگر معده نتواند آن را هضم كند، پس مي‌زند؛ حال محتواي برخي از اين شبكه‌ها هم اينگونه است.
وي با بيان اينكه در حال حاضر برخي از اين شبكه‌ها تا ۱۱ برابر ايران، جمعيت دارند و از آن مهم‌تر اينكه كاربران گوناگون با فرهنگ‌ها و زبان‌هاي مختلف و در اقليم‌هاي متفاوت در اين شبكه حضور دارند كه حرف‌ها و نظرات آنها با يكديگر در يك راستا نيست و اين شايد به بروز يك عدم اعتدال در جوامع مختلف كمك كند.
شبكه‌هاي اجتماعي و محيط ناهمگن
آقاميري با اشاره به اينكه درصد قابل توجهي از دوستي‌ها در اين محيط همگن نيستند، اذعان كرد: به دليل حضور در يك فضاي تكنيكي و تعاملات گسترده، برخي عقايد در اذهان افراد رسوخ مي‌كند و موجب تغيير نگرش در آنها مي‌شود كه وقتي فرزند يك خانواده در منزل و جمع خانواده سخن مي‌گويد، پدر و مادر مي‌گويند كه اين حرف‌ها از او نيست و اين مي‌تواند يك خطر جدي باشد.
فيس‌بوك گريبان‌گير كاربران
اين كارشناس درباره دلايل مسدود كردن دسترسي به اين شبكه‌ها كه با شعارهاي دموكراسي‌گرايانه، توسعه يافته‌اند اظهار كرد: اين شبكه‌هاي خارجي در حال حاضر گريبان‌گير كاربران ما شده است در حالي كه در داخل هم اگر شبكه‌هايي با اين اهداف، ايجاد شوند و خارج از منشور حركت كنند، لازم است جلوي فعاليتشان گرفته شود.
او گفت: در پشت شبكه‌هاي اجتماعي خارجي، نظام‌هاي
قدرتمندي حضور دارند و عمده دليلي كه باعث اين شد جلوي فعاليت اينگونه شبكه‌ها در ايران گرفته شود اين بود كه دير به فكر افتاديم؛ البته در حال حاضر هم شبكه‌هايي در داخل همچون چارباغ، كلوب، پارسي بلاگ و پرشين بلاگ،حضور دارند كه همين فعاليت‌ها را با نظارت بهتر و بيشتر انجام مي‌دهند كه توصيه ما حضور كاربران ايراني در اين شبكه‌هاست.
جاسوس الكترونيكي در كمين
كارشناس تعيين مصاديق محتواي مجرمانه گفت: در گذشته اگر كشورها براي دسترسي به اطلاعات محرمانه سياسي، اقتصادي و يا نظامي ديگر كشورها، جاسوساني را تربيت مي‌كردند و به آنجا مي‌فرستادند و آنها نيز براي دسترسي به اطلاعات، مرگ را به جان مي‌خريدند، امروزه اين روال تغيير كرده است و اين جاسوسي از طريق بسترهاي الكترونيكي صورت مي‌گيرد.
وي درباره برخي چهره‌هاي سياسي و سابقه خرابكاري آنها در دسترسي به اطلاعات محرمانه ديگر كشورها گفت: افراد مشهور سياسي كنوني در گذشته به وسيله عكاسي، جاسوسي مي‌كردند و اين نشان‌دهنده اهميت اطلاعات حساس و ضروري است كه افراد بسياري در به دست آوردن آن از همه چيز، مايه مي‌گذاشتند و اكنون برخي از اطلاعات حساس نظامي كشورها از طريق شبكه‌هاي اجتماعي فاش شده و مي‌شود.
او گفت: تهديد ديگر شبكه‌هاي اجتماعي، بر هم زدن بنيان خانواده‌هاست؛ چراكه هر شبكه‌اي، براساس ساختار، منشور خاص و اصطلاحات رايج خود را دارد و موجب مي‌شود كه وابستگي به آن قالب براي كاربران به وجود آيد و اصطلاحات رايج آن نيز روز به روز گسترش يابد و موجب شود كه تفريح كاربران با دوستان اينترنتي باشد و ارتباطات فيزيكي و دوستانه و محفل‌هاي صميمانه، تبديل به ارتباطات مجازي با ديالوگ خاص خود شود.
آقاميري درباره ديگر اختلالات شبكه‌هاي تعامل‌محور يادآور شد: اختلال در نظام اجتماعي ملي، نيز يكي ديگر از مشخصات شبكه‌هاي اجتماعي بيگانه است و دليل عمده بسته بودن برخي از آنها در ايران همين است، چراكه اشاعه‌دهنده تصاوير مبتذل هستند، مقدسات و نظام اجتماعي ملي را مسخره مي‌كنند و فرهنگ و زن و مرد ايراني را به سخره مي‌گيرند.
او درباره اين كه با وجود بسته بودن اين شبكه‌ها، عده‌اي از طريق نوپروكسي‌ها به باز كردن آنها اقدام مي‌كنند گفت: به دليل اين كه برخي از اين سايت‌ها از درگاه ورودي فيلتر هستند، عده بسياري براي باز كردن آن تلاش نمي‌كنند و با ديدن بسته بودن آن ديگر مبادرت به باز كردن صفحه نمي‌كنند اما عده‌اي هم به دنبال برخي راه‌ها مي‌روند كه ممكن است حتي قانوني نباشد.
شبكه‌هاي اجتماعي رصد مي‌شوند
كارشناس تعيين مصاديق محتواي مجرمانه درباره استفاده از ظرفيت‌هاي اين شبكه و اعمال خواسته‌هاي خود و صادرات افكار و عقايد ايراني اذعان كرد: فعاليت‌هاي خوبي بر بستر اين شبكه‌ها مي‌توان انجام داد كه سازمان‌هاي مربوطه نيز مشغول چنين كاري هستند؛ ما مي‌توانيم اطلاعات به دست آمده از ساير كشورها از طريق درگاه اينترنتي را دسته‌بندي كنيم و از مجموع تمامي اطلاعات كسب شده، مي‌توانيم
تاثير تامي بر مجراي محتواي اينترنتي كشور داشته باشيم.
آقاميري درباره اين كه چرا دسترسي به اين شبكه براي دسترسي هرچه بيشتر به اطلاعات ديگر كشورها بازگذاشته نمي‌شود، خاطرنشان كرد: مي‌توانيم با اتخاذ تدابيري فعالان خارج از چارچوب را به اين حوزه سوق دهيم و فعاليت‌هاي آنها را با ديدگاه‌هاي روشني كه به آنها مي‌دهيم، هدايت كنيم.
او افزود: وظيفه ما اين است كه مردم را از معرض تهديدات خارج كنيم و به همين دليل نمي‌توانيم شبكه را براي دسترسي عموم باز بگذاريم چراكه اگر دسترسي براي همگان آزاد باشد، به همان مثال عدم هضم مطالب توسط برخي مي‌رسيم اما در عين حال بايد براي فعاليت افراد فرهيخته چاره‌اي انديشيد.
وي درباره علت فيلتر بودن برخي سايت‌هاي اجتماعي گفت: گاهي اوقات مجبوريم براي برخورد با برخي مسائل، رويكرد حذفي داشته باشيم و اين كار ضرورت دارد چراكه صلاح عموم در آن است و مصلحت كشور نيز در آن نهفته است كه البته اين عمل در مقابل برخي شبكه‌ها كه با هدف تخريب و ضربه زدن به ميدان مي‌آيند اتخاذ مي‌شود.
آقاميري درباره فرهنگ‌سازي براي استفاده از چنين محتواهايي گفت: مقدمه ضروري فرهنگ‌سازي، برخوردهاي حذفي است به عنوان مثال اگر مردم در حال حاضر كمربند ايمني خود را در وسايل نقليه مي‌بندند و يا از چراغ قرمز عبور نمي‌كنند به خاطر اين است كه جريمه‌ها بالا رفت و هنجارها جدي‌تر گرفته شد و اكنون به فرهنگ تبديل شده است.
او تصريح كرد: در حال حاضر مي‌بينيم كه در حوزه قوانين راهنمايي و رانندگي فشار جريمه‌ها باعث فرهنگ‌سازي شد و تنها عده كمي هستند كه به اجبار قوانين را رعايت مي‌كنند و دقيقا همان‌هايي هم هستند كه باعث تخلفات عمده و اتخاذ قوانين همگاني هستند.
اين كارشناس افزود: برخوردهاي حذفي تنها مختص كشور ما نيست و كشورهايي همچون چين نيز فيلترينگ را به شدت اعمال مي‌كنند و البته در آمريكا و ديگر ممالك نيز برخي سايت‌هاي پورنو و سياسي فيلتر مي‌شود.
حجت‌الاسلام و المسلمين سيدمحمدرضا آقاميري با اشاره به اين كه شبكه ملي اطلاعات امري امكان‌پذير است، درباره تاخير در راه‌اندازي اين شبكه اظهار كرد: از هم گسيختگي نظام توليدكنندگان اطلاعات عامل عمده‌اي بوده كه موجب اين تاخير شد چراكه اگر اين بخش‌ها طي ۱۰ سال گذشته دست به دست هم مي‌دادند تا چنين شبكه‌اي ايجاد شود تاكنون به مرحله بهره‌برداري رسيده بوديم.
وي خاطرنشان كرد: ايجاد چنين شبكه‌اي تعلق به سايت‌هاي خارجي را از بين مي‌برد و به صراحت مي‌گويم كه اگر شبكه داخلي به معناي واقعي و به قيمت اندك در برابر اينترنت گرانقيمت عرضه شود، اكثر مردم تمايل به تعامل با اين سرويس داخلي را خواهند داشت.
او با اشاره به اين كه در موسسه تبيان ديتاسنترهاي (مركز خدمات داده‌هاي اينترنتي) عظيمي را راه‌اندازي كرده‌ايم خاطرنشان كرد: يكي از مراحل فرهنگ سازي اين است كه به تمام سازمان‌ها و ارگان‌هاي داخل كشور اعم از دولتي و خصوصي، اطلاع‌رساني‌هاي لازم در جهت انتقال ميزباني‌هايشان از خارج كشور به داخل انجام شود و اين امكان هم‌اكنون در موسسه تبيان و برخي شركت هاي داخلي ايجاده گرديده است.
وي
درباره انتقال ميزباني‌ها به مراكز داده اين موسسه گفت: تفاهم‌نامه‌اي با معاونت امور مطبوعاتي وزارت ارشاد به امضا رسيده است كه در اين راستا قرار شد پشتيباني از سرورهاي موسسات فرهنگي به اين موسسه منتقل شود كه متاسفانه در حال حاضر اين تفاهم‌نامه عملياتي نشده است، اميد مي‌رود با عملياتي شدن اين تفاهم‌نامه گام مهمي در راستاي تحقق شبكه اطلاعات ملي برداشته شود.
اين كارشناس درباره شباهت شبكه ملي اطلاعات و رسالت پايش فضاي وب تصريح كرد: اين شبكه به هيچ عنوان مفهوم فيلترينگ ندارد چراكه مقوله‌اي جداست و بايد دانست فيلترينگ و پايش تنها برروي فضاي اينترنتي عمليات مي‌كند و شبكه‌اي كه از آن به‌عنوان شبكه ملي اطلاعات ياد مي‌شود، نيازي به نظارت ندارد.
آقاميري با تاكيد بر اين كه افزايش امنيت تبادل اطلاعات و كاهش هزينه‌هاي سربار و همچنين هزينه‌هاي ترافيك بين‌الملل و صرفه‌جويي در خريد محتواي اينترنتي خارجي و توليد اطلاعات داخلي و چرخش آن در داخل كشور و حتي صدور اطلاعات به خارج، از جمله ويژگي‌هاي شبكه ملي اطلاعات است، يادآور شد: اينترنت در حال حاضر اختلالات و مخاطرات خاص خود را دارد چراكه هر از گاهي چند، شاهديم كه مثلاً كابل‌هاي انتقال اطلاعات قطع مي‌شود و يا اتفاق ديگري براي اينترنت كشور رخ مي‌دهد! اما با ايجاد شبكه ملي اطلاعات در كنار اين شبكه بزرگ، ديگر چنين اختلالاتي را شاهد نخواهيم بود.
وي ادامه داد: علاوه بر اين كه بايد دانست برخي سرويس‌هاي فعال و موجود برروي اينترنت هم‌چنان برروي شبكه ملي اطلاعات قرار خواهد داشت مثل موتورهاي جست‌وجويي كه با راه‌اندازي شبكه ملي اطلاعات الگوريتم‌هاي خاصي به آن داده مي‌شود كه تنها در حيطه‌هاي مشخص و چارچوب‌هاي معيني قابليت ارائه خدمات را دارند. با طراحي كش سرورهايي برروي خروجي اينترنت، امكان اتصال كاربران شبكه ملي اطلاعات به اينترنت را مي‌توان محقق ساخت.
وي همچنين درباره اتخاذ روش فيلترينگ و محدوديت‌هاي مستقيم براي كاربران اينترنتي خاطرنشان كرد: نظارت برروي اينترنت، بدون فيلترينگ، نشدني است و به لحاظ ارتباطي كه با اطلاعات ساير كشورها دارد بايد امر فيلترينگ را اتخاذ كرد تا فعاليت‌هاي افراد و كاربران برروي اين شبكه با مشكلي مواجه نشود.
اين كارشناس گفت: سيستم فيلترينگ كشور طبيعتا يك سري مشكلات را به دليل هوشمندي دارد چراكه در اين نوع فيلترينگ عمليات توسط دستگاه صورت مي‌گيرد و به همين دليل در بسياري از مواقع مسدودسازي با استفاده از روش‌هاي دستي اتخاذ مي‌شود. اما بايد دانست كه به زودي سيستمي بايد طراحي شود كه الگوريتم‌هاي دقيق و هوشمند را پشتيباني كرده و به ايفاي نقش در حوزه فيلترينگ بدون خطا بپردازد.
آقاميري درباره ضابطه‌هاي موجود براي فيلترينگ در كشور گفت: بر اساس قانون جرايم رايانه‌يي، مصوب مجلس شوراي اسلامي، ماده ۲۱، كليه ارايه‌كنندگان خدمات دسترسي بايد به پالايش فضاي اينترنتي خود اقدام كنند و درصورت تخطي از ارائه خدمات آنان جلوگيري مي‌شود و همچنين بر اساس ماده ۲۲ قانون مذكور، كارگروه مشاراليه مسئوليت رسيدگي به سلامت فضاي اينترنتي و مجازي كشور را برعهده دارد و در ماده ۲۳ مراكز ارائه خدمات داده‌هاي اينترنتي داخلي (ديتاسنترها) نيز موظف به تبعيت از همين كارگروه هستند.